REVIEW | Exographer - Deeltjesfysica was nog nooit zó entertainend.

Een van de meest interessante aspecten van Exographer is hoe wetenschap (vooral fysica) niet alleen als thema of world building gebruikt wordt, maar een integraal onderdeel van de gameplay vormt. Je krijgt niet zomaar "magische krachten", maar benut vaardigheden (losjes) gebaseerd op science-fiction die verband houdt met subatomaire deeltjes. De Gluon Boots laten je bijvoorbeeld aan bepaalde muren kleven, terwijl de Photon Sphere je in staat stelt licht te manipuleren en je doorheen objecten te verplaatsen of verborgen elementen te onthullen. Dit zorgt voor een leuke draai aan het metroidvania-genre, waarin verkenning en ontdekking traditioneel centraal staan. Hier draait het echter om het toepassen van natuurkunde om puzzels op te lossen, wat niet alleen creativiteit vereist, maar vooral logisch nadenken.

Elke kracht is nauw verbonden met de wereld zelf, en de puzzels zijn zo ontworpen dat ze de spelers echt uitdagen de wetenschappelijke basis van hun krachten te begrijpen. In plaats van vijanden te bevechten, worden obstakels op hun pad gepresenteerd in de vorm van omgevingsuitdagingen ("Absurd Materials") of natuurkundige interacties, zoals rotsen waar de speler zich tijdelijk doorheen kan bewegen. Dit maakt het spel zowel uitdagend als uniek; elke puzzel voelt als een klein wetenschappelijk experiment waarbij je moet nadenken over krachten zoals zwaartekracht of elektromagnetisme. In plaats van een zoveelste "prop de vierkante vorm in een vierkant gat"-puzzel is deze hier bijvoorbeeld in de vorm van een Feynman-diagram. 

De wereld van Exographer is verdeeld in zes verschillende biomen, elk gevuld met unieke uitdagingen en wetenschappelijke principes die het gebied vormgeven en verdeeld over een twintigtal levels. Elk bioom voelt aan als een zorgvuldig uitgewerkte microkosmos, vol geheimen en visuele eigenaardigheden die het zijn eigen karakter geven. De variatie tussen de biomen is opvallend, met gebieden die variëren van ijzige vlaktes tot gloeiende grotten, maar ook volkomen unieke zoals een gebied volledig gebaseerd op een microscoop. Het verkennen van deze biomen is niet alleen een visueel genot, maar ook een intellectuele uitdaging. De manier waarop de wereld in elkaar zit, doet denken aan games als Hollow Knight, maar dan met een wetenschappelijke twist die de hersens doet kraken, zeker naar het einde van het spel toe. Want hoe meer je vordert, hoe meer verschillende variabelen de puzzels zullen hebben.De moeilijkheidsgraad van deze puzzels neemt gestaag doch zeker toe, waardoor spelers steeds meer worden uitgedaagd om hun krachten slim te gebruiken.

In elk bioom "ontmoet" je ook personages (Natitans, anthropomorfe wetenschappers) die je begeleiden in je zoektocht in de vorm van logs, foto's en gedeeltelijke experimenten die je moet zien te ontdekken, scannen en analyseren met je foto-tool; deze zijn vaak verwijzingen naar echte wetenschappelijke figuren. Zo is er Rucie, een wetenschapper geïnspireerd op Marie Curie, die je helpt door je meer te leren over de "absurde" materialen die je tegenkomt. Deze materialen vormen de belangrijkste obstakels in het spel, en je moet ze aanpakken door hun unieke eigenschappen te begrijpen, zoals het vermogen om licht te absorberen of extreme warmte te weerstaan.

De game neemt echter nooit een belerende toon aan; de wetenschap is zo verweven in het spel dat je vanzelf de werking van krachten begint te begrijpen. Dit maakt Exographer toegankelijk voor zowel spelers met een wetenschappelijke achtergrond als degenen die simpelweg houden van creatieve puzzels.Volgens de ontwikkelaars zelf was het vooral de bedoeling om interesse te wekken voor wetenschap naast het amusement en voor idereen die naast het spel zaken gaat opzoeken is dat "mooi meegenomen". Fun fact: de hoofdontwikkelaar van Exographer, Raphael Granier de Cassagnac, is naast spelontwikkelaar ook fysicus by het CERN (Conseil européen pour la Recherche nucléaire) waar hij onderzoek doet naar Qwuark-Gluon Plasma's en ook de inspiratie voor dit spel heeft gehaald.

Een ander opvallend element in Exographer is het gebruik van het foto-mechanisme als checkpoint-systeem. Spelers kunnen foto’s nemen om hun voortgang op te slaan en deze foto’s kunnen ook gebruikt worden als fast-travelpunten. Hoewel dit systeem creatief en thematisch passend is, kan het soms wat frustrerend zijn. Vergeet je op tijd een foto te nemen, dan verlies je mogelijk belangrijke voortgang. Dit zorgt voor extra druk bij lastige puzzels of platformsecties, waarbij een foutje kan resulteren in het herhalen van een eerder gebied. Toch draagt het foto-mechanisme eerder bij aan het gevoel van verkenning. Het dwingt spelers om aandacht te besteden aan hun omgeving en het juiste moment te kiezen om hun voortgang vast te leggen. Dit voegt een strategisch element toe aan het spel en moedigt spelers aan om grondig te verkennen en op zoek te gaan naar verborgen plekken waar ze hun krachten kunnen benutten.

De visuele presentatie van Exographer is absoluut één van de hoogtepunten van het spel. De handgetekende stijl geeft elk bioom een uniek en betoverend karakter. Het samenspel van kleuren, wetenschappelijke thema's en buitenaardse landschappen zorgt ervoor dat de wereld van Exographer zowel mysterieus als uitnodigend aanvoelt. Dit wordt verder versterkt door de soundtrack, gecomponeerd door Yann Van Der Cruyssen, die eerder werkte aan spellen als Cave Story en Stray. Zijn muziek, vol atmosferische soundscapes en meeslepende melodieën, zorgt voor een perfect samenspel met de visuele pracht van het spel.

De sfeer van het spel is meestal sereen, maar ook spannend. Hoewel er geen traditionele vijanden zijn, zorgt de wereld zelf voor genoeg spanning en uitdaging. De puzzels en obstakels houden je constant alert, en de muziek zorgt voor de juiste emotionele ondersteuning, of het nu gaat om het oplossen van een puzzel of het verkennen van een onbekend gebied.

Toch is Exographer niet zonder zijn gebreken. De afwezigheid van gevechten kan sommige spelers teleurstellen, vooral degenen die gewend zijn aan de actievolle gameplay van traditionele metroidvania’s zoals Hollow Knight of Metroid Dread. Daarnaast kunnen sommige puzzels, vooral in de latere stadia van het spel, behoorlijk lastig worden en frustratie opwekken, vooral als je de logica erachter niet dadelijk vat en lang vast zit bij een puzzel die geen uitkomst lijkt te hebben en je soms best weer van voor af aan begint. Scifun Games geeft ook aan dat de speelduur gemiddeld tussen 15 en 20 uur is, wat voor sommige fans van het genre als te kort ervaren zou kunnen worden.